Άμασις

Όνομα δύο φαραώ της Αιγύπτου. Αναφέρονται επίσης και με τα ονόματα Άμωσις ή Άχμωσις. 1. Ιδρυτής της 18ης δυναστείας (1570 – 1545 π.Χ.). Κυρίευσε την Αύαρη και ανάγκασε τους κατακτητές Υξώς να στραφούν από την Αίγυπτο στη Συρία. Γενικότερα, όμως, οι πληροφορίες για τον Ά. είναι αντιφατικές. 2. Φαραώ της 26ης δυναστείας (570 – 526 π.Χ.). Καταγόταν από το χωριό Σιουφ κοντά στην τότε πρωτεύουσα Σάιτα. Αν και απλός στρατιώτης, κέρδισε την εύνοια του φαραώ Απρίου και έγινε στρατηγός. Όταν οι λιβυκές φυλές της Κυρηναϊκής ζήτησαν από τον φαραώ να τις προστατέψει από τους εγκατεστημένους στην περιοχή Έλληνες, έστειλε εναντίον τους ιθαγενή στρατό και όχι τα μισθοφορικά του ελληνικά τάγματα. Οι ιθαγενείς νικήθηκαν και σφάγιαστηκαν. Τότε επαναστάτησαν οι ομοεθνείς του, γιατί ισχυρίστηκαν πως τους θυσίασε εξαιτίας της ξενοφιλίας του. Ο Απρίης έστειλε τον στρατηγό Ά. να τους κατευνάσει, αλλά εκείνοι τον ανακήρυξαν φαραώ και στράφηκε μαζί τους κατά του Απρίη, τον οποίο τελικά δολοφόνησε o όχλος. Εναντίον του νέου φαραώ, όπως προκύπτει από χαλδαϊκό μνημείο, επιτέθηκε ο Ναβουχοδονόσορ, δεν υπάρχουν όμως στοιχεία για την έκβαση του αγώνα αυτού. Το 545, ο Ά. συμμάχησε με τον Κροίσο και τον Πολυκράτη εναντίον του Κύρου. Γενικά, ο Ά. ήταν ικανός διπλωμάτης και απέφυγε τις συνέπειες, όταν αυτός νίκησε τους Λύδες. Επιδόθηκε επίσης στην τόνωση του εμπορίου και της γεωργίας και αποδείχτηκε φιλέλληνας. Βοήθησε την εγκατάσταση Ελλήνων στη Μέμφιδα και έστειλε δώρα στους Δελφούς. Επισκεύασε ναούς, ενώ στην Αίγυπτο έχτισε ιερό της Ίσιδας. Στη Σάιτα έχτισε τον περίφημο ναό της Νιίθ, θεάς που ταυτίζεται με την Αθηνά. Στις μέρες του, οι ελληνικές παροικίες διατηρούσαν τις θρησκευτικές τους ελευθερίες. Στη Ναύκρατη, για παράδειγμα, οι Αιγινήτες έχτισαν ιερό του Δία, οι Σάμιοι της Ήρας και οι Μιλήσιοι του Απόλλωνα. Ο ίδιος ο Ά. πήρε άλλωστε για σύζυγό του μια Ελληνίδα από την Κυρήνη, τη Λαδίκη. Ο φαραώ Άμασις της 26ης δυναστείας σε νεανική ηλικία (Moυσείο του Λούβρου, Παρίσι).